लेख-समिक्षण

स्वतंत्र शैलीचा स्वरसम्राट

am_Xmg H$m_V `m§Mo d¡{eîQ>ç åhUOo H$moUË`mhr nyduÀ`m ZQ>mMr qH$dm Jm`H$mMr Z¸$b Z H$aVm Ë`m§Zr ñdV…Mr e¡br XmoÝhr H$bm§À`m ~m~VrV {Z_m©U Ho$br. g§dmX Am{U g§JrV `mgmR>r dmnamd`mÀ`m ñdam_Ü`o Ë`m§Zr H$Yrhr \$aH$ Ho$bm Zmhr. Ë`m_wioM Ë`m§Mm A{^Z` Am{U g§JrV doJdoJio Z dmQ>Vm Vo EH${OZgr Pmbo Am{U åhUyZM Ë`m§Zm ZmQ>ça{gH$m§Mo CX§S> ào_ {_imbo. H$moUË`mhr ^y{_Ho$V Ord AmoVyZ H$m_ H$am`Mo Am{U ^y{_Ho$Mm nyU© Aä`mg Pmë`mIoarO a§J_§Mmda nmD$b Q>mH$m`Mo Zmhr, hm Ë`m§Mm {eañVm hmoVm.
ZmQ>H$mÀ`m gwdU©`wJmMo gmjrXma Am{U CÎm_ Jm`H$, A{^ZoVo n§{S>V am_Xmg H$m_V `m§Zr d`mÀ`m ZìdXmì`m dfu _w§~B©V AIoaMm ídmg KoVbm. hr ~mV_r EoH$ë`m~amo~a AZoH$m§À`m H$mZmV “gdm©Ë_H$m gd}ídam’ hr Ë`m§Mr àmW©Zm Kmoiy bmJbr Agob. ““mVr Xod`mZr’ ZmQ>H$mVrb hr àmW©Zm. na§Vw Ë`m§Mo Zmd gd©Vmo_wIr Pmbo Vo “_Ëñ`J§Ym’ `m 1964 _Yrb ZmQ>H$m_wio. VËnydu Vo AYyZ_YyZ ao{S>Amoda JmV AgV. JmÊ`mMr BÀN>m V¥á H$aÊ`mgmR>r Ë`m§À`mH$S>o Ë`mdoir VodT>oM _mÜ`_ hmoVo, H$maU KaÀ`m n[apñWVr_wio Ë`m§Zm ZmoH$ar gmoSy>Z g§JrVmMr gmYZm H$aVm `oV ZìhVr. AW©emómMr nXdr g§nmXZ H$ê$Z Vo Ë`mH$mir ZwH$VoM _w§~B©V Ambo hmoVo. na§Vw bhmZnUmnmgyZ {_imbobo g§JrVmMo g§ñH$ma KoD$ZM Vo Ambo hmoVo.
am_Xmg H$m_V ho _yiMo Jmoì`mMo. åhmngm `oWo 1931 _Ü`o Ë`m§Mm OÝ_ Pmbm. ~mbnUr g§JrVmMo àmW{_H$ YS>o Ë`m§Zr Ë`m§Mo Wmoabo ~§Yy Cn|Ð H$m_V `m§À`mH$Sy>Z KoVbo. Z§Va Ë`m§Zr ZmQ>çg§JrVmMohr {ejU KoVbo. g§JrV ZmQ>H$ åhUOo Jm`H$s Am{U A{^Z` `m Xmohm|Mr JaO {OWo ^mgVo Ago ì`mgnrR>. Ë`mgmR>r Amdí`H$ AgÊ`mMo H$g~ Ë`m§Zr AZoH$ {X½JOm§H$Sy>Z H$_mdbo. `mV n§{S>V JmoqdX~wdm A¾r, n§{S>V {OV|Ð A{^foH$s, n§{S>V ^r_goZ Omoer, à^mH$a n|T>maH$a Am{U ^mbM§Ð n|T>maH$a `m§Mm g_mdoe Amho. ^mdJrV Jm`ZmMr e¡br Ë`m§Zr `ed§V Xod `m§À`mH$Sy>Z AmË_gmV Ho$br. g§JrVmÀ`m gd©M ê$T> àH$mam§_Ü`o {ejU KoÊ`mÀ`m Ë`m§À`m `m AmoT>r_wioM Ë`m§À`m Jm`H$sbm n¡by nS>bo.
{X Jmodm qhXÿ Agmo{gEeZÀ`m “g§JrV g§e`H$„moi’ `m ZmQ>H$mÀ`m _mÜ`_mVyZ Ë`m§Zr g§JrV a§J^y_rda nXmn©U Ho$bo. Ë`mZ§Va YÝ` Vo Jm`Zr H$im, _ram _Ywam, ho ~§Y aoe_mMo, EH$M ß`mbm, H$mÝhmonmÌm, _XZmMr _§{Oar, _mZmn_mZ, _¥ÀN>H${Q>H$, emaXm, g§Ý`memMm g§gma, gm¡^Ð, ñdag_«mkr, hmoZmOr ~mim Aem AZoH$ ZmQ>H$m§_Yrb Ë`m§Mm A{^Z` Am{U ZmQ>çnXo àM§S> JmObr. na§Vw _Ëñ`J§Ym Am{U “mVr Am{U Xod`mZr `m XmoZ ZmQ>H$m§_Yrb Ë`m§À`m ^y{_H$m Am{U nXo gdm©{YH$ a{gH${à` R>abr. g§JrV ZmQ>H$mMm hm dmagm am_Xmg H$m_V `m§Zr Ë`m§Mo MwbV _m_m lrnmXamd ZodaoH$a `m§À`mH$Sy>Z KoVbm. Ë`m H$mimVrb Vo JmObobo Jm`H$-A{^ZoVo hmoVo. _m_m§À`m ^y{_H$m ~KyZ am_Xmg H$m_V `m§À`m A§JmV bhmZnUmnmgyZM g§JrV ZmQ>H$ {^Zbo. nUOr `oWrb emioV H${dVm§Zm Mmbr bmdÊ`mMo H$m_ Ë`m§À`mH$S>o `oV Ago. CËgdmVrb ZmQ>H$ hr Jmoì`mVrb _moR>r gm§ñH¥${VH$ na§nam Amho. am_Xmg H$m_V hohr CËgdmVrb ZmQ>H$m§_Ü`o H$m_ H$arV AgV. nXdr g§nmXZ Ho$ë`mZ§Va Ë`m§Zr EAa B§{S>`mV ZmoH$ar Ho$br. dmñV{dH$, Ka Mmb{dÊ`mgmR>r ZmoH$ar H$aUo {H$Vrhr Amdí`H$ Agbo Var AZoH$Xm Am{W©H$ÑîQ>çm pñWañWmda Pmë`mZ§Va bmoH$ Amnbm N>§X EH$Va {dgaVmV qH$dm Ë`mMm Ë`mJ H$aVmV. na§Vw am_Xmg H$m_V `m§À`m ~m~VrV Vgo Pmbo Zmhr. JmonrZmW gmdH$ma ho Ë`m§Zm ZmQ>çJwê$ åhUyZ bm^bo Am{U “g§e`H$ëbmoi’nmgyZ am_Xmg H$m_V `m§Mm g§JrV ZmQ>H$mMm àdmg gwê$ Pmbm.
H$moUË`mhr ^y{_Ho$V Ord AmoVyZ H$m_ H$am`Mo Am{U ^y{_Ho$Mm nyU© Aä`mg Pmë`mIoarO a§J_§Mmda nmD$b Q>mH$m`Mo Zmhr, hm Ë`m§Mm {eañVm hmoVm. {X Jmodm qhXÿ Agmo{gEeZZo dg§V H$mZoQ>H$a `m§Mo _Ëñ`J§Ym ho ZmQ>H$ a§J^y_rda AmUm`Mo R>a{dbo Voìhm H§$nZrbm g§JrV {X½Xe©H$hr ZdrZ hdo hmoVo. H§$nZrZo n§{S>V {OV|Ð A{^foH$s `m§Mr {ZdS> Ho$br. Jm`H$-H$bmd§V åhUyZ am_Xmg H$m_VgwÕm ZdrZM hmoVo. A{^foH$s Am{U H$m_V XmoKohr Jmoì`mMo Agë`m_wio Ë`m§À`m Vmam bJoM Owië`m. XmoKm§_Ü`o ^md~§Y {Z_m©U Pmbo Am{U Ë`mVyZM nwT>o a{gH$m§Zm _moR>_moR>çm _oOdmÝ`m {_imë`m. “_Ëñ`J§Ym’Mo gw_mao gmVeo à`moJ “hmCg\w$b’ Pmbo. nXmn©UmVM H$m_V `m§Zm _moR>o ì`mdgm{`H$ `e {_imbo.
am_Xmg H$m_V `m§Mo d¡{eîQ>ç åhUOo H$moUË`mhr nyduÀ`m ZQ>mMr qH$dm Jm`H$mMr Z¸$b Z H$aVm Ë`m§Zr ñdV…Mr e¡br XmoÝhr H$bm§À`m ~m~VrV {Z_m©U Ho$br. g§dmX Am{U g§JrV `mgmR>r dmnamd`mÀ`m ñdam_Ü`o Ë`m§Zr H$Yrhr \$aH$ Ho$bm Zmhr. Ë`m_wioM Ë`m§Mm A{^Z` Am{U g§JrV doJdoJio Z dmQ>Vm Vo EH${OZgr Pmbo Am{U åhUyZM Ë`m§Zm ZmQ>ça{gH$m§Mo CX§S> ào_ {_imbo. d¡{eîQ>çnyU© Am{U J{V_mZ VmZm Am{U Ambmn ho Ë`m§À`m Jm`H$sMo d¡{eîQ>ç hmoVo. A{^Z`mÀ`m ~m~VrVhr Ë`m§Mr ñdV§Ì e¡br Agë`m_wio Vo a§J_§Mmda `oVmM Q>mù`m§Mm H$S>H$S>mQ> hmoV Ago.
1960 Z§VaMm H$mi hm a§J^y_rÀ`m nwZé‚mrdZmMm H$mi _mZbm OmVmo. `m H$mimMo d¡^d AZw^dÊ`mMo ^m½` H$m_V `m§Zm bm^bo. g§JrV ZmQ>H$m§À`m Ë`m O_mÝ`m~Ôb CbQ>gwbQ> _Vo ì`º$ hmoVmZm {XgVmV; na§Vw A{^Z` Am{U Jm`H$s XmoÝhr OnUo gmono Zmhr, `mda gdmªMoM EH$_V AgVo. am_Xmg H$m_V `m§Zm Va {X½JOm§Mm ghdmg Am{U _mJ©Xe©Z bm^bo Am{U `m XmoÝhr ~mOy _O~yV hmoV Joë`m. Ë`m§À`m ZmQ>çnXm§n¡H$s “Xodm VwPm _r gmoZma,’ “nyd}À`m Xodm VwPo gy`©Xod Zmd,’ “àW_ VwO nmhVm’ AmXr nXo àM§S> bmoH${à` Pmbr. AmOgwÕm hr JmUr EoH$br OmVmV. bhmZnUr nmbIrÀ`m {Xder XÎm_§{XamV nXo åhUUmè`m am_Xmg H$m_Vm§Zm nwT>o {XJ§V H$sVu bm^br. EAa B§{S>`mVrb ZmoH$arV pñWañWmda hmoÊ`mV AmZ§X Z _mZVm Vo Amnë`m _yi AmdS>rH$S>o dibo Am{U {VWoM a_bo. na§Vw Ho$di AmdS>Uo Am{U a_Uo `mÀ`m nbrH$S>o OmD$Z gVV {eH$Uo Am{U AmdS>rÀ`m joÌmV n[al_ KoUo hm Ë`m§Mm _yi qnS> hmoVm. `m _ohZVrZoM Ë`m§Zm BVam§nojm doJim Agm H$gXma Jm`H$-A{^ZoVm ~Z{dbo.
H$moUVrhr AmdS>Vr H$bm OmonmgVmZm H$YrVar Wm§~Ê`mMm jU `oVmo Am{U H$bmd§VmÀ`m OrdZmVrb VmoM gdmªV dmB©Q> jU AgVmo. H$bmjoÌmVyZ {Zd¥Îmr KoÊ`mMr H$ënZmhr H$bmd§Vmbm ghZ hmoV Zmhr. na§Vw àË`oH$mbm Ë`m jUmbm gm_moao OmdoM bmJVo. am_Xmg H$m_V `m§À`m {Zd¥ÎmrÀ`m doir a{gH$ Ajae… aS>bo hmoVo. Vo ñdV…gwÕm ^mdyH$ Pmbo hmoVo. 1997 _Ü`o Ë`m§Zr {Zd¥ÎmrMm {ZU©` KoVbm. nwÊ`mV Pmboë`m `m H$m`©H«$_mV g§JrV _mZmn_mZ `m ZmQ>H$mVrb EH$ nX gmVa H$aÊ`mV Ambo. VgoM {Zd¥ÎmrMo àVrH$ åhUyZ Ë`m§Zr Y¡`©YamMr Mm§XrMr nJS>r H$mTy>Z R>odbr. `m KmofUoZ§Va Vo a{gH$m§_YyZ MmbV Jobo Am{U a{gH$m§Zr Ë`m§À`mda n¥înd¥ï>r Ho$br. Ë`mZ§Va _oH$An ê$__Ü`o OmD$Z Vo Ym` _moH$byZ aS>bo hmoVo. am_Xmg H$m_V {Zd¥Îm hmoV AmhoV, ho nmhÿZ AZoH$m§Zm Ë`m {Xder J{hdê$Z Ambo hmoVo. Ë`m§À`m {Zd¥ÎmrÀ`m {Xder àojmJ¥hmV CnpñWV Agboë`m a{gH$m§Zm Ë`m§À`m {ZYZmMr ~mV_r Ooìhm g_Obr Agob, Voìhm Ë`m§Zm nwÝhm EH$Xm Vmo gmohim AmR>dbm Agob Am{U {ZpíMVnUo nwÝhm EH$Xm J{hda XmQy>Z Ambm Agob.
– A_¥Vm gmR>o, g§JrV {demaX

Check Also

चिंतनशील दिग्दर्शकाचा निरोप

चित्रपटाच्या माध्यमाचा वापर समाजाला आरसा दाखविण्यासाठी करणार्‍या मोजक्या दिग्दर्शकांमध्ये श्याम बेनेगल यांचा समावेश होतो. बॉलिवूडच्या …

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *